Badania
przed rozpoczęciem
antykoncepcji
hormonalnej

Badania przed antykoncepcją – kiedy są potrzebne?

Antykoncepcja hormonalna jest zawsze dobierana przez lekarza. Jednak zanim ginekolog wypisze receptę, musi sprawdzić, czy u pacjentki nie istnieją przeciwwskazania do stosowania tego rodzaju preparatów. Dlatego najpierw przeprowadza z pacjentką wywiad, a następnie kieruje ją na badania. Może więc się zdarzyć, że na pierwszej wizycie lekarz nie wypisze recepty, ale zrobi to na kolejnej, już po obejrzeniu wyników badań, co pozwoli mu dobrać tabletki antykoncepcyjne spełniające potrzeby pacjentki. Podczas wywiadu lekarskiego ginekolog może zapytać o:

• miesiączkowanie – czy cykle są regularne, kiedy miała miejsce ostatnia miesiączka, czy podczas okresu odczuwalne są jakieś dolegliwości,
• ewentualne choroby – obecne lub przebyte w przeszłości,
• przyjmowane leki,
• uczulenia,
• zabiegi i operacje przebyte w przeszłości,
• choroby występujące w najbliższej rodzinie,
• dotychczas stosowaną antykoncepcję,
• nikotynizm

Wśród wymienionych czynników może znaleźć się taki, który wykluczy możliwość zastosowania niektórych metod antykoncepcji hormonalnej.

Badania przed przepisaniem tabletek antykoncepcyjnych

Jeśli podczas wywiadu lekarskiego ginekologa coś zaniepokoi, może on zlecić wykonanie badań, które pozwolą uzyskać bardziej szczegółowy obraz stanu zdrowia kobiety. Wśród nich mogą być:

• Badanie ginekologiczne (na fotelu ginekologicznym).
• Test ciążowy – to oczywiste, że kobieta w ciąży nie może stosować antykoncepcji.
• Pomiar ciśnienia tętniczego – pacjentki z ciężkim nadciśnieniem nie powinny przyjmować antykoncepcji dwuskładnikowej. Zawarty w niej estrogen zwiększa bowiem ryzyko powikłań, takich jak udar mózgu, zawał serca czy zakrzepica.
• Pomiar masy ciała – u kobiet z nadwagą i otyłością zwiększa się ryzyko powikłań zakrzepowych.
• Kontrola piersi – może być rozszerzona o USG, gdyż niewielkie zmiany nie są wyczuwalne w badaniu palpacyjnym. Jeśli pacjentka ma dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka piersi, skierowanie na USG jest wręcz konieczne.
• Badania krwi (ten temat rozwijamy w dalszej części tekstu).

Inne badania, które mogą być ewentualnie zlecone przez lekarza to:

• Cytologia – badanie profilaktyczne w kierunku raka szyjki macicy. Może być ono poszerzone o oznaczenie DNA wirusa HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), mogącego przyczyniać się do rozwoju raka szyjki macicy.
• USG narządów rodnych – badanie pozwalające sprawdzić obraz narządów znajdujących się w miednicy: macicy, szyjki macicy, jajników i pochwy. Dzięki USG można wykryć nieprawidłowości, np. obecność guzów, torbieli czy mięśniaków.
• Badania genetyczne – w kierunku predyspozycji do nowotworów (np. raka piersi) oraz żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepicy).

To, czy i jakie badania zostaną zlecone, zależy od wielu czynników. Każda kobieta jest inna, dlatego rozmowa z lekarzem jest bardzo istotna.

Przeczytaj o antykoncepcji przy zakrzepicy

Badania krwi przy antykoncepcji

Jeśli sytuacja będzie tego wymagała, lekarz przed przepisaniem antykoncepcji hormonalnej może zlecić badania krwi. Należą do nich:

• Morfologia – badanie podstawowe.
• Rozmaz krwi obwodowej – pozwala zbadać stan krwinek białych. Jeśli ich liczba odbiega od normy, może to wskazywać na schorzenia (chłoniaki, białaczka), które wymagają wówczas diagnostyki w trybie priorytetowym.
• Lipidogram – dotyczy pomiaru stężenia we krwi cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i HDL oraz trójglicerydów.
• vGlukoza – ważne badanie ze względu na obecność lub ryzyko cukrzycy; w przypadku cukrzycy z powikłaniami naczyniowymi nie powinno się stosować antykoncepcji hormonalnej z estrogenem.
• Badania dotyczące krzepliwości krwi – wykrycie niektórych nieprawidłowości w krzepnięciu krwi wyklucza przyjmowanie estrogenu, m.in. ze względu na zwiększone ryzyko zakrzepicy.
• Próby wątrobowe – badanie pozwalające oznaczyć enzymy wątrobowe i bilirubinę – parametry przydatne w rozpoznaniu chorób wątroby i dróg żółciowych.
• Stężenie hormonów (FSH, LH, TSH, estrogeny, progesteron, prolaktyna) – badanie sprawdzające, czy w organizmie nie występują żadne zaburzenia hormonalne.

Badania w trakcie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych

Kobiety, które przyjmują antykoncepcję, powinny regularnie kontrolować swoje zdrowie.

• Badania ginekologiczne – według zaleceń lekarza.
• Cytologia – w przypadku idealnych wyników może być wykonywana co 3 lata, ale jeśli badanie wykaże jakiekolwiek nieprawidłowości, kolejne powinno być wykonane w ciągu roku.
• Samokontrola piersi – raz w miesiącu.
• USG piersi – do 30. roku życia co najmniej raz na 2 lata, później – co roku. W przypadku genetycznego obciążenia nowotworami piersi – co najmniej 2 razy w roku. Lekarz może również zalecić indywidualne odstępy między badaniami.
• Badania krwi, ze szczególnym uwzględnieniem krzepliwości – według zaleceń lekarza.

Trzeba pamiętać, że badania powinny być wykonywane nie tylko wtedy, gdy wystąpią niepokojące objawy, lecz także wtedy, gdy kobieta nie ma żadnych dolegliwości. Wiele chorób przebiega – przynajmniej na początku – bezobjawowo. A im szybciej zostaną wykryte, tym większa szansa na ich całkowite wyleczenie.

Antykoncepcja i badania – czy warto?

Nie jest sztuką przepisać tabletki antykoncepcyjne. Sztuką jest przepisać bezpieczne i skuteczne preparaty, dobrze tolerowane przez daną pacjentkę. Aby było to możliwe, pacjentka musi współpracować z ginekologiem i zgodnie z prawdą odpowiedzieć na zadane przez niego pytania. Jeśli zaś otrzyma skierowanie na badania – powinna wykonać je wszystkie. Regularne badania już w trakcie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych umożliwiają z kolei kontrolę swojego stanu zdrowia. Jest to nie tylko ważne dla dobrego samopoczucia i skuteczności antykoncepcji, lecz także pozwala zminimalizować ryzyko działań niepożądanych, które może ona wywołać. Dowiedz się więcej o działaniach niepożądanych antykoncepcji i jak z nimi postępować